Ο Ρόλος του Φαρμακοποιού στην Αντιμετώπιση του Κορωνοϊού SARS-CoV-2
Παρακολουθώντας το σεμινάριο αυτό, θα συνοψίσετε όλες τις απαραίτητες γνώσεις για τη διαχείριση της καθημερινής πρακτικής σας, μέτρα προφύλαξης και συμβουλές στο φαρμακείο, για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού SARS-CoV-2.
- Το φαρμακείο ως πηγή πληροφόρησης για τον SARS-CoV-2
- Αναγνώριση συμπτωμάτων και συμβουλές
- Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τον SARS-CoV-2
- Μέτρα προφύλαξης
- Παρασκευή αντισηπτικών διαλυμάτων για τα χέρια
- Συμβουλές για ασθενείς στο φαρμακείο
- Εξελίξεις στην ανάπτυξη εμβολίων και φαρμάκων
- Μύθοι σχετικά με τον SARS-CoV-2
- Συμπεράσματα
Τα μέρη του σεμιναρίου:
Συλλογή Πληροφοριών από FIP, WHO, Robert Koch Institute, Public Health England, Centers for Disease Control and Prevention
SARS-CoV-2, Οξεία Αναπνευστική λοίμωξη
- Πυρετός (>80%)
- Βήχας (>80%)
- Δυσκολία αναπνοής (31%)
- Μυϊκοί πόνοι (11%)
Βασικά κλινικά συμπτώματα και ποσοστά των ασθενών:
- Η νόσος μπορεί επίσης να εμφανιστεί μόνο με ήπια συμπτώματα, όπως: δέκατα, βήχας, αίσθημα κακουχίας, ρινόρροια, πονόλαιμος.
- Περίοδος επώασης μέχρι την έναρξη των συμπτωμάτων: 2-14 ημέρες.
- Στην επιδείνωση, παρατηρούμε δυσκολία στην αναπνοή, αυξημένες αναπνευστικές εκκρίσεις (πτύελα ή αιμόπτυση), γαστρεντερικά συμπτώματα όπως ναυτία, έμετο και/ή διάρροια, απώλεια όσφρησης και/ή γεύσης και νευρολογικές διαταραχές.
- Οι πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία, σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, νεφρική ανεπάρκεια και θάνατο.
Τί είναι οι κορωνοϊοί;
Οι κορωνοϊοί είναι ιοί με μονόκλωνο RNA θετικής πολικότητας. Διαθέτουν το μεγαλύτερο γονιδίωμα μεταξύ όλων των RNA ιών. Το RNA του ιού «πακετάρεται» μέσα σε ένα ελικοειδές καψίδιο. Οι χαρακτηριστικές πρωτεΐνες στην επιφάνεια του ιού (σχήμα κορώνας):
- μεσολαβούν στην είσοδο του ιού στα κύτταρα ξενιστές,
- καθορίζουν τον τροπισμό του ιού,
- επάγουν την ανοσολογική απόκριση.
Αναγνώριση συμπτωμάτων και ενέργειες
ΧΩΡΙΣ συμπτώματα (βήχα, πυρετό ή δυσκολία στην αναπνοή)
ΔΕΝ υπάρχει ιστορικό ταξιδιού σε πληγείσες περιοχές ή επαφή με άτομα που έχουν προσβληθεί από τον SARS-CoV-2
- Διαβεβαιώστε το άτομο ότι όλα είναι καλά.
- Μικρή πιθανότητα να υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από SARS-CoV-2.
- Επισημάνετε τα προληπτικά μέτρα.
- Παρέχετε τεκμηριωμένες πληροφορίες και συμβουλές (προφορικά ή/και γραπτώς).
Αναγνώριση συμπτωμάτων και ενέργειες
ΜΕ συμπτώματα (βήχα, πυρετό ή δυσκολία στην αναπνοή)
ΔΕΝ υπάρχει ιστορικό ταξιδιού σε πληγείσες περιοχές ή επαφή με άτομα που έχουν προσβληθεί από τον SARS-CoV-2
- Διαβεβαιώστε το άτομο ότι όλα είναι καλά.
- Ίσως να υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από SARS-CoV-2
- Επισημάνετε τα προληπτικά μέτρα.
- Παρέχετε τεκμηριωμένες πληροφορίες και συμβουλές (προφορικά ή/και γραπτώς).
Σε ποιες άλλες καταστάσεις ο πονόλαιμος είναι ένα σύμπτωμα και ποια είναι τα διαγνωστικά χαρακτηριστικά τους;
Πώς μεταδίδεται;
Από άτομο σε άτομο, μέσω σταγονιδίων που αποβάλλονται από το μολυσμένο από τον ιό άτομο και μεταφέρονται στο στόμα,
τη μύτη ή τα μάτια του υγιούς ατόμου που βρίσκεται σε κοντινή επαφή (περίπου 2 μέτρα).
Πώς ΔΕΝ μεταδίδεται;
Από αντικείμενα ή επιφάνειες που έχουν μολυνθεί ή εκτίθενται στον ιό, μετά από σύντομο χρονικό διάστημα.
Τα συνηθισμένα απολυμαντικά μπορούν να εξοντώσουν τον ιό. Από μαγειρεμένα καλά τρόφιμα και αν χειριζόμαστε σωστά τα τρόφιμα.
Ο ιός δεν παραμένει στον αέρα.
Ποιος μπορεί να νοσήσει;
Όλοι, και, με αυξημένες πιθανότητες, τα άτομα που ζουν ή έχουν ταξιδέψει σε μια περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο ή έχουν έρθει
σε επαφή με άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό SARS-CoV-2.
Ποιοι κινδυνεύουν από σοβαρά συμπτώματα;
Από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα που έχουν ήδη προβλήματα υγείας (όπως διαβήτης και καρδιακά νοσήματα),
συνήθως εμφανίζουν σοβαρή ασθένεια λόγω του ιού, χωρίς όμως να αποκλείονται και μικρότερες ηλικίες με κανένα πρόβλημα υγείας.
Πότε χρησιμοποιούμε μάσκα;
• Σε περιπτώσεις παρουσίασης κλινικών συμπτωμάτων λοίμωξης COVID-19 και λοιπές περιπτώσεις λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος.
• Σε περιπτώσεις φροντίδας ασθενούς με πιθανότητα λοίμωξης COVID-19.
• Σε περιπτώσεις που βρεθούμε σε κλειστούς χώρους με άλλα άτομα.
• Σε ανοικτούς χώρους σε περιοχές με μεγάλο ιικό φορτίο.
Βασική προϋπόθεση της χρήσης μάσκας είναι η σωστή εφαρμογή και αφαίρεσή της.
Μέτρα προφύλαξης
Εκτός από τα απαραίτητα μέτρα περιορισμού στο σπίτι, είναι σημαντικά:
• Η διατήρηση της καλής υγιεινής του αναπνευστικού συστήματος.
• Φτέρνισμα και βήχας στο εσωτερικό μέρος λυγισμένου αγκώνα, ή χρήση χαρτομάντηλου με άμεση απόρριψη σε ένα κλειστό κάδο.
• Τακτικό πλύσιμο των χεριών, είτε με αλκοολούχο διάλυμα καθαρισμού χεριών ή/και σαπούνι και νερό.
• Η χρήση μάσκας (όπως περιγράψαμε στην προηγούμενη διαφάνεια)
Καθαρισμός και απολύμανση.
Βάσει μελετών έχει αποδειχθεί ότι ο ιός SARS-CoV-2 είναι ευαίσθητος σε:
• Υπεριώδη ακτινοβολία (UV), Θερμότητα (56°C για 30 λεπτά), Αιθέρα, > 75% αιθανόλη.
• Απολυμαντικά που περιέχουν χλώριο, Υπεροξικό οξύ, Χλωροφόρμιο.
• Η χλωρεξιδίνη δεν αδρανοποιεί αποτελεσματικά τον SARS-CoV-2
Χρησιμοποιούμενα αντισηπτικά- απολυμαντικά:
• Χέρια: Διαλύματα αιθανόλης, χλωρίου ή υπεροξειδίου του υδρογόνου
• Δέρμα: 0,5% ιωδιούχο αντισηπτικό, διάλυμα υπεροξειδίου του υδρογόνου.
• Βλεννογόνοι:0,05% ιωδιούχο αντισηπτικό.
• Επιφάνειες :Απολυμαντικό με χλώριο (1000mg/L), διοξείδιο του χλωρίου (500mg/L), 75% αλκοόλη.
• Υφάσματα: Απολυμαντικό με χλώριο (500mg/L), οξείδιο του αιθυλενίου.
Οδηγίες προς το κοινό:
• Αποφεύγετε να επισκέπτεστε το φαρμακείο για άσκοπες μετρήσεις.
• Αποφεύγετε το συνωστισμό εντός κλειστών χώρων.
• Διατηρείτε μια απόσταση τουλάχιστον 2 μέτρων από τους άλλους
• Παραμένετε εντός κλειστών χώρων όσο λιγότερο γίνεται.
• Προστατεύστε το στόμα και τη μύτη σας εάν βήχετε/φτερνίζεστε.
• Απολυμάνετε τα χέρια σας μετά από κάθε συναλλαγή.
Παρασκευή αντισηπτικών διαλυμάτων για τα χέρια
Άρχική φόρμουλα ΠΟΥ:
Η αρχική φόρμουλα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) αντιστοιχεί στην ακόλουθη σύνθεση:
• Αιθανόλη 96% όγκο / όγκο 833,3 mL.
• Υπεροξείδιο του υδρογόνου, διάλυμα 3% 41,7 mL.
• Γλυκερόλη 14,5 mL και
• Κεκαθαρμένο νερό, qsp 1000 mL.
Δεύτερη εγκεκριμένη φόρμουλα:
Μια άλλη εγκεκριμένη φόρμουλα περιλαμβάνει ισοπροπανόλη αντί για αιθανόλη.
• Ισοπροπανόλη 99.8% όγκο / όγκο 751.5 mL.
• Υπεροξείδιο του υδρογόνου, διάλυμα 3% 41,7 mL.
• Γλυκερόλη 14,5 mL και
• Κεκαθαρμένο νερό, qsp 1000 mL.
Τρίτη εγκεκριμένη φόρμουλα:
Ένας τρίτος τύπος χρησιμοποιεί τη μετουσιωμένη απόλυτη αιθανόλη ως δραστική ουσία (αιθανόλη της οποίας ο τίτλος είναι τουλάχιστον ίσος με 99,8%).
Γι’ αυτόν τον τύπο, η αποδέσμευση των παρτίδων είναι άμεση, ενώ οι άλλες δύο απαιτούν την εφαρμογή καραντίνας.
• Μετουσιωμένη απόλυτη αιθανόλη 650 mL.
• 0,7 ml πολυακρυλαμιδομεθυλοπροπανοσουλφονικό οξύ μερικώς εξουδετερωμένο με αμμωνία και υψηλής διασύνδεσης και
• Μικροβιολογικά καθαρό απιονισμένο νερό qsp 1000 mL.
Συμβουλές για ασθενείς στο φαρμακείο
Ήπια συμπτώματα:
(πονόλαιμος, βήχας, δέκατα…)
• Καθησυχάστε τον ασθενή ότι όλα θα πάνε καλά.
• Υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από τον SARS-CoV-2
• Ενημερώστε τον ασθενή για τη διαδικασία απομόνωσης, και άμεσης επικοινωνίας με τον γιατρό του για οδηγίες.
• Επισημάνετε τα μέτρα για να αποφευχθεί η περαιτέρω μετάδοση στο περιβάλλον του.
Πυρετός:
Η αντιμετώπιση του πυρετού ή πόνου που σχετίζεται με το Covid-19 ή οποιαδήποτε άλλη ιογενή λοίμωξη αναπνευστικού συστήματος,
βασίζεται στην παρακεταμόλη, χωρίς να υπερβαίνει τη δόση των 60 mg / kg ημερησίως και 3 g ανά ημέρα.
Πονόλαιμος και Βήχας:
Για την ανακούφιση συμπτωμάτων πονόλαιμου και βήχα μπορεί να δοθούν στοματικά διαλύματα για γαργάρες ή σιρόπια για ανακούφιση από τον βήχα.
Μια συχνή ερώτηση:
«Κανένα συγκεκριμένο τρόφιμο ή συμπλήρωμα διατροφής δεν θα σας εμποδίσει να μολυνθείτε από τον SARS-CoV-2 ή να αντιμετωπίσετε τον ιό εάν νοσείτε.
Η καλή πρακτική υγιεινής παραμένει το καλύτερο μέσο αποφυγής μόλυνσης.»
Υπάρχουν πολλά θρεπτικά συστατικά που εμπλέκονται στην κανονική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Περιλαμβάνουν: χαλκό, φυλλικό οξύ, σίδηρο, σελήνιο,
ψευδάργυρο και βιταμίνες Α, Β6, Β12, C και D.
Συνεπώς, ενθαρρύνουμε τη διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής για να υποστηρίξουμε το ανοσοποιητικό.
Σοβαρά συμπτώματα:
(έντονος βήχας, πυρετός, δυσκολία στην αναπνοή)
• Καθησυχάστε τον ασθενή ότι όλα θα πάνε καλά.
• Υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από τον SARS-CoV-2.
• Απομονώστε τον ασθενή σε κάποιον χώρο χωρίς επαφή μαζί του.
• Επικοινωνήστε με τον ΕΟΔΥ στο 1135 ή με τον γιατρό του, για να αναφέρετε το περιστατικό και να λάβετε οδηγίες.
• Επισημάνετε τα μέτρα για να αποφευχθεί η περαιτέρω μετάδοση στο περιβάλλον του.
Χρόνια νοσήματα:
Δεδομένου ότι η επιδημία Covid-19 περιορίζει τον κόσμο στο σπίτι και το κυρίαρχο μέλημα όλων είναι η αποφυγή της νόσου από τον ιό,
πολλοί ασθενείς αμφισβητούν τη σημασία της συνέχισης (ή όχι) της χρόνιας θεραπείας τους. Συνεπώς:
• Ενθαρρύνετε τη συνέχιση βασικών θεραπειών των ασθενών, ανάλογα με την οδηγία του θεράποντος ιατρού.
• Κινητοποιήστε τους ασθενείς που λαμβάνουν βασική θεραπεία για αναπνευστικές νόσους να τη συνεχίσουν,
προκειμένου να διατηρηθεί η αναπνευστική ακεραιότητά τους. Οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα (ΧΑΠ, άσθμα) ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες,
όπως και οι ασθενείς υπό ανοσοκατασταλτικά, και μπορεί να μπουν στον πειρασμό να διακόψουν τη θεραπεία τους για να αντισταθούν καλύτερα στον κορωνοϊό.
Ο έλεγχος της χρόνιας ασθένειας είναι πράγματι ο πιο σίγουρος τρόπος για να προστατευτούν από μια σοβαρή μορφή Covid-19, σε περίπτωση που μολυνθούν.
Εξελίξεις στην ανάπτυξη εμβολίων και φαρμάκων
Καθώς οι προσπάθειες επικεντρώνονται στην καθυστέρηση εξάπλωσης της ασθένειας COVID-19, ο αγώνας δρόμου για τη δημιουργία εμβολίου είναι σε εξέλιξη. Αν μπορέσουμε να έχουμε σύντομα ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, το επίπεδο της λοίμωξης στον παγκόσμιο πληθυσμό θα μειωθεί σημαντικά. Αισιόδοξες προβλέψεις καθορίζουν για το τέλος του 2020 την διάθεση ενός τέτοιου εμβολίου.
Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα ειδικές αιτιολογικές θεραπείες για τον SARS-CoV-2
Δοκιμάζονται:
Αντιϊκά:
Favipiravir, καθώς και συνδυασμοί Lopinavir/Ritonavir, Darunavir/Umifenovir. Τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών αυτών των φαρμάκων πρέπει να θεωρούνται προκαταρτικά.
Ανοσοενισχυτικά:
Θεραπευτικά μονοκλωνικά αντισώματα μπορούν να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να εξουδετερώσει το SARS-CoV-2, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν προληπτικά και θεραπευτικά για τη νόσο.
Remdesivir:
Εγκρίθηκε σε βαριές περιπτώσεις (μόνο νοσοκομειακά).
Κορτικοστεροειδή:
Η θεραπεία με μικρές δόσεις στεροειδούς δεξαμεθαζόνης αποτελεί σημαντική πρόοδο στην καταπολέμηση του ιού.
Συνεπώς δοκιμάζονται:
- Η χορήγηση πλάσματος από ασθενείς με COVID-19 που έχουν αναρρώσει και έχουν αναπτύξει ειδικά αντισώματα για τον ιό.
- Ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα που παρασκευάζονται στο εργαστήριο, και αναγνωρίζουν και αδρανοποιούν τον ιό.
- Η ιντερλευκίνη-7, η οποία ενισχύει την παραγωγή των Τ-λεμφοκυττάρων.
- Τα βρογχοδιασταλτικά που χορηγούνται με νεφελοποίηση, μπορεί να βοηθήσουν στην εξάπλωση της νόσου, οπότε προτιμώνται τα βρογχοδιασταλτικά τύπου meterdose inhalers(MDIs).
- Τα αντιβιοτικά γενικώς ΔΕΝ συστήνονται.
Τα αποτελέσματα αυτών των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους θα είναι αξιολογήσιμα προς το τέλος του 2020.
Μύθοι σχετικά με τον SARS-CoV-2
- Ο SARS-CoV-2 επηρεάζει μόνο ηλικιωμένους ή άτομα με προϋπάρχουσες ασθένειες.
- Η κατανάλωση σκόρδου, τζίντζερ, κόλιανδρου, σισαμέλαιου ή γλυκάνισου μπορεί να αποτρέψει τη μόλυνση με SARS-CoV-2.
- Ο ιός ΔΕΝ μπορεί να μεταδοθεί σε περιοχές με θερμό κλίμα και υγρασία.
- Ο κρύος καιρός και το χιόνι μπορούν να σκοτώσουν τον νέο κορωνοϊό.
- Το μπάνιο με ζεστό νερό εμποδίζει την ασθένεια του κορωνοϊού.
- Ο ψεκασμός με αλκοόλη ή χλώριο σε όλο το σώμα μπορεί να σκοτώσει το νέο κορωνοϊό.
- Τα εμβόλια κατά της πνευμονίας προστατεύουν από το νέο κορωνοϊό.
- Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη και θεραπεία.
Συμπεράσματα:
1/5
Ο κορωνοϊός (COVID-19) είναι το πιο σημαντικό πρόβλημα στο μυαλό όλων των ανθρώπων και παραμένει το θέμα τακτικών ενημερώσεων από τους αρμόδιους.
Η αποφυγή πολλών από τις χειρότερες συνέπειες και οι προβλέψεις για την κρίσιμη ημέρα, θα εξαρτηθεί, εν μέρει, από την ικανότητα των πολιτών να ενεργούν
σύμφωνα με τις οδηγίες. Ωστόσο, η νόσος εξαπλώνεται, έχοντας ακόμη και βαριά περιστατικά στους νέους. Η εκτιμώμενη θνησιμότητα κυμαίνεται από 0,5% έως και 4%.
Αυτό σημαίνει ότι όλοι μας πρέπει να διατηρήσουμε την κοινωνική απομόνωση και την απόσταση (τουλάχιστον 2 μέτρων), όταν βρισκόμαστε αναγκαστικά με άλλους.
2/5
O μόνος τρόπος για τους ανθρώπους να είναι βέβαιοι ότι δεν έχουν COVID-19, είναι μέσω test, μόλις βιώσουν πονόλαιμο, ρινική καταρροή και πυρετό.
Αυτή η μέθοδος απαιτεί τον άμεσο εντοπισμό όλων των νέων περιπτώσεων από την αρχή της διαδικασίας (όταν οι συνολικοί αριθμοί είναι χαμηλοί),
έτσι ώστε τα μολυσμένα άτομα και οι πρόσφατες επαφές τους να μπορούν να τεθούν σε καραντίνα.
3/5
Χωρίς εμβόλιο, ο δεύτερος καλύτερος τρόπος για τον τερματισμό μιας ιικής πανδημίας είναι μέσω αυτο-περιορισμού.
Είναι η μόνη προσέγγιση που προσφέρει ελπίδα τώρα, για να επιβραδυνθεί η εξάπλωση της νόσου, έτσι ώστε να μειωθεί ο συνολικός αριθμός
των προσβεβλημένων ανθρώπων και η καλύτερη διαχείρισή τους στα νοσοκομεία.
4/5
Όταν οι επιστήμονες λένε «δεν ξέρουμε...» σημαίνει ότι τα πράγματα είναι χειρότερα από ό,τι πιστεύαμε.
Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν γνωρίζουμε για τη βιολογία αυτού του ιού. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα
πόσο γρήγορα θα μεταλλαχθεί, αν και τα πρώιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι υστερεί σε μετάλλαξη σχετικά με άλλους ιούς.
5/5
Οι φαρμακοποιοί βρίσκονται σήμερα στην πρώτη γραμμή της κρίσης COVID-19.
Οι παραπάνω γνώσεις και τα απαραίτητα μέτρα θα τους επιτρέψουν να παράσχουν ακόμη μεγαλύτερη βοήθεια στον πληθυσμό,
σε ένα πλαίσιο όπου κάθε πόρος στον τομέα της υγείας πρέπει να αξιοποιηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα.